این کهن بازمانده از روزگاران...
این تاج رخشان گیلان...
این شیرین ترین شهد و انگبین...
این شیواترین بیان ایران زمین...
این زیبنده ی کلام آدمی...
و این درخت کهن ، گیــــــلکی...
آری گیلـــــــــــــــــکی
زبانی بازمانده از روزگاران کهن ، زبانی که از پدران و مادرانمان به میراث برده ایم و آیندگان از ما به میراث خواهند برد
زبانی که یادگار پیشینه ای است دراز و پر افتخار...
زبانی که در گوشمان از کودکی خوانده شده و به جانمان گره خورده
زبانی که قدرش را نمیداریم و تبر به ریشه ی کهن و تنه ی تنومند زخمی اش می زنیم
زبانی که نسل جوان یا به سخن گفتنش ننگ داند و
یا پدران و مادران به سخن گفتنش منع دارند
از زخمی که بر پیکره این کهن درخت در گذر زمان آمده
و از زخمی که نا آگاهانه و آگاهانه بر پیکره ی این پیر خسته می زنیم...
آه
آه که می نالم
مینالم از ندانستن
مینالم از ستمی که بر این میراث می بریم
ستم و بیدادی که هیچ فرزندی در تاریخ بر پدر خویش مبرده
کمی بیندیشیم
این خسته از روزگار را در تاریکی گذر زمان تنها وا ننهیم ...
... که هیچ کس بر ما آفرین نخواهد گفت
پدران و مادرانی که فرزندانتان را از سخن گفتن به این دیرینه زبان باز میدارید
کسانی که سخن گفتن به این پیروز زمان را بر خود ننگ میدانید
پدران و مادرانی که یادگیری و پاسداری این زبان را بیهوده کاری می پندارید
به خدا سوگند
به خدایی سوگند که مهر فرزند و مادر را در سرشت ما نهاد
به خدایی که عشق پدر و فرزند را در سینه ی ما نهاد
به خدایی که غرور و غیرت را در جان مردمان این دیار نهاد
غروری که نگذاشت پای بیگانه به این دیار مهر و دوستی باز شود
غیرتی که خون ها از ما گرفت که خاک و دیار
ناموس و فرزند
خان و مان و ..
.. و داشته هایمان در چپاول و تاراج نامحرمان و بیگانگان نرود
به همان خدا سوگند این درخت کهن میراثی است برای ما
آن را پاسداریم
به درستی پاسداریم
و شور این پاسداشت را در سینه ی فرزندانمان بنهیم
« سخنی از دل »
دهیوپت ، ونداد شهریاران
22/5/94
6/1/1589
زبان پهلوی یکی از زبان هایی است که از دیرباز در راستای زبان گیلکی وجود داشته و از این رو اشتراکات دستوری و واژگانی با گیلکی دارد. از سوی دیگر در بحث های قبلی به این موضوع پرداخته بودم که گیلکی و پهلوی در راستای هم بوده اند و نمیتوان گیلکی را شاخه ای از پهلوی دانست چرا که در زبان گیلکی واژگان کهن تری از زبان ایرانی باستان یافت می شود که در پهلوی منسوخ شده بود و به کار نمیرفت.
گروهی به اصطلاح از پاسداران و دوستداران زبان گیلکی مدتی است که برای گسترش واژگانی گیلکی دست به کار شده اند.این گروه ها بدون هیچ علم و دانشی خود را پیشروان زبان گیلکی قرار داده و هیچ دیدگاهی جز دیدگاه خودشان را نمی پذیرند. به مخالفت با این موضوع که گیلکی و پهلوی از زبان های خویشاوند یکدیگرند پرداخته و بدون هیچ علمی از زبانشناسی و هیچ گونه مطالعات علمی ، دلیلی علمی و منطقی نیز ارائه نمیدهند و خود را کلانتر بر زبان گیلکی میدانند.
من در هیچ یک از مقالات و نوشته هایم با چنین ادبیاتی صحبت نکرده بودم ولی این گروه که هیچ علمی ندارند بهتر از ارائه ی واژه های بدون ریشه برای زبان گیلکی خودداری کنند و این خود مردانگی میخواهد که در حوزه ای که علمش را ندارند پای ننهند، و یا دست کم ، اگر دلسوز زبان گیلکی اند به این موضوع نگاهی علمی، زبانشناختی، ریشه ای و عمیق داشته باشند و نگاهی قومی نگر و استقلال جویانه برای زبان گیلکی نداشته باشند.
در زبان گیلکی ما در چندین مورد نام "پهلوی" را به کار میبردیم، که این خود اثباتی است به این هم ریشگی.
یکی بازی پهلوی خوانی سنتی و کهن در گیلان است.
و دیگر پهلوی مقام ، که یکی از دستگاه های موسیقی گیلان است.
در باب موارد فوق در پست های بعدی توضیح خواهم داد.
خواستگاری؛ فارسی واگردان
خواستگاری؛ ترجمه ی فارسی
یه شو بشوم زن غــــازی برای مشتی قُلــــی مشته قلی چه کارا ؟ مهندسی بیکارا مشته قلی چی دانه ؟ الون هیچی ندانه آخر چر ندانه ؟ جواب بدا قلی پیر. الون هیچی نداره/ آخه چرا نداره؟/ پدر قلی جواب داد هر چی داشتیم بفورتیم بیجارونه بفورتیم می باغونه بفورتیم زردگو بفورتیم هرچی داشتیم فروختیم/ شالیزارها رو فروختیم/ باغ هامونو فروختیم/ گاو زرد هم فروختیم خرج دانشگاه بودم قلی مهندس چودم قلی الون آماده خو اینه که داماده. خرج دانشگاه کردیم/ از قلی مهندس درست کردیم/ قلی الان آمادست/ خوب داماد همینه دیگه اگر قلی ندانه آدم خوبی ایسه پیرکه خوبی دانه مارکه خوبی دانه اگر قلی هیچی نداره/ آدم خوبیه/ پدر خوبی داره/ مادر خوبی داره خاخور خوبی دانه اخلاق خوبی دانه رفتار خوبی دانه بیرون هیچی نخونه. خواهر خوبی داره/ اخلاق خوبی داره/ رفتار خوبی داره/ غذای بیرون نمیخوره(ول خرج نیست) عروس پیر، گب بما اخلاق و رفتار که نشد زن غازی این که نشد دامادی پدر عروس حرف اومد / اخلاق و رفتار که نمیشه خواستگاری / این که دامادی نمیشه این که نشد زندگی مهریه چندته دانه یه ته وگرسه بوته بگیر 1000 ته سکه این که زندگی نمیشه / مهریه چند تا داره/ یه نفر برگشت گفت/ هزارتا سکه بگیر دانی هدی ؟ نه نه ندانیم بُگو 500 سکه دانی هدی ؟ نه نه ندانیم. داری بدی؟ نه نه نداریم بگو 500 سکه داری بدی؟ نه نه نداریم عروس مارم گب بما مال و اموال ندانی مادر عروس حرف اومد / مال و اموال نداری مهریه که ندانی آپارتمون ندانی کار خوبی ندانی ماشینکه هم ندانی مهریه که نداری / مال و اموال نداری / کار خوبی نداری/ ماشینم که نداری تو می بگو زن واسه چی تو خوانی لاکوی خوانی بکوشی کار امرا بدوشی تو به من بگو برای برای چی زن میخوای/ دختره میخوای بکشی/ با کار بدوشی امو لاکوی هندنیم و هندنیم مفت و مثل هندنیم ما دختر نمیدیم و نمیدیم/ مفت و این جوری نمیدیم قلی که پیر گب بما قلی اونه دوس دانه خیلی هم دوس دانه پدر قلی حرف اومد / قلی اونو دوست داره/ خیلی هم دوست داره خدارو شاهد گینیم هر چی دانیم فورشنیم هر چی دانیم مهر کونیم خدا رو شاهد میگیریم/ هرچی داریم میفروشیم/ هرچی داریم مهر میکنیم یته پراید هینیم صبح تا غروب گاز دنیم گُلی که راضی کونیم . یک دونه پراید میخریم/ صب تا غروب گاز میدیم/ گلی رو راضی میکنیم غم خوبه ویگینیم شادی باهم سهم کونیم غم خونه رو ورمیداریم/ شادی رو با هم نصف میکنیم هندنیموی هندنیم لاکوی امو هندنیم مفت و مثل هندنیم
نمیدیم و نمیدیم/ما دختر نمیدیم / مفت و این جوری نمیدیم لاکوی بقض بترکس اینه پیری دپرکس خلاصه اون گب بما اونه چوشم اشک بما بغض دختر ترکید / پدرش از جا پرید ، خلاصه اون حرف اومد / چشمای اون اشک اومد لاکوی بوته او بوبا اوی اجی الون هیچی نخوانم مهریه مونخوانم دختر گفت / ای بابا / ای مامان / الون هیچی نمیخوام / من مهریه نمیخوام یکته اطاق مو خوانم یکته چراغ مو خوانم یه مثقالی خرت و پرت یه دونه اطاق من میخوام / یک دونه چراغ من میخوام / با یه مثقال خرت و پرت طلا ملا نخوانم فقط قلی مو خوانم طلا ملا نمیخوام/ فقط قلی رو من میخوام پیر بوته تام بزن کی تا بوته گب بزن تی زبون گاز بگیر تی دهن اوبکش پدر گفت ساکت شو! / که بهت گفت حرف بزن/ زبونتو گاز بگیر / دهانتو آب بکش بشو آواره ببو لاکوی دل بشکسه چشم ارسو فوسسه برو گم شو / دل دختر شکست / اشک چشمش جاری شد چند شو وچند روز ببو قوت و غذا نخورده خو گب هیچکه نوته چند روز و چند شب شد/ غذا و قوت نخورد/ حرفشو به هیچ کس نگفت داییم خو گریه بوده غصا خو دیل پوروده بوده مدام گریشه خودش رو کرد/ دلش رو با غصه پر کرد تا که یه روز ابری بو کوهونه می بیته بو تا که یه روز ابری بود/ کوه ها از ابر گرفت بود دنیا اینه تارا بو بو همه جا اینه غمین بوبو دنیا براش تاریک شد/ همه جا براش اندوهناک شد رادکته روخولب نگاه بوده باغونه نگاه بوده دارونه گوش بدا بولبلونه راه افتاد به کنار رودخانه/ به باغ ها نگاه کرد/ به درخت ها نگه کرد/ به بلبل ها گوش کرد نگاه بوده سنگونه نگاه بوده راهونه چشم انتظاری بوده قلی که ییدانوده به سنگ ها نگاه کرد/ به راه ها نگاه کرد / چشم انتظاری کرد/ قلی پیداش نبود
یه شب رفتم به خواستگاری/ برای مشتی قلی
مشته قلی چی کارست؟ مهندسه بیکاره/ مشته قلی چی داره؟
یتا روز
یک روز
آسمونا تنها ونوم
زیر آسمان آبی و به تنهایی
درفکه سر نشینوم
به کوه درفک می روم
تا به تا ابرونه جا
دانه به دانه با ابرها
ستارونا اشماروم
و در شبها ستاره ها را شماره می کنم
ماهه جا خنده کونوم
با ماه می خندم
گلونا دسته به دسته مو چینوم
گلها را می چینم
اوشونه بویا تره هدیه اوروم
عطرشان را برایت هدیه می آورم
ورفونه سر نشینوم
روی برف می نشینم
زی دارونه گوله جا
با گل درحتان زیتون
تره اللا چاکونوم
برایت گردنیند درست می کنم
ته می یا
گیسوانت را
اسپرویه آوه جا مو شونه زنوم
با آب سپیدرود شانه می کنم
اسپرو خنده کونه
سپیدرود می خندد
مو اونه تیشکه آوا
من آب زلالش را
یه تا گوله اوگوروم
کوزه ای بر میدارم
ته چمونا اوسینوم
به چشمهایت می مالم
که هنی سو آگیرون
تا دوباره روشن شوند
تو مرا خوب بونی
مرا خوب ببینی
مرا ته جون آگیری
مرا در آغوش بگیری
مو ته کشه میونی
من در آغوش تو
تره آواز اوگنوم
برایت آواز بخوانم
تره " مار "
برای تو مادر
تو که زمستونه شوون
برای تو که در شبهای زمستان
مرا ته کشه منون جا دی ییه
مرا در آغوش می گرفتی
تا که سرمای جا مو یخ مزنوم
تا از سرما یخ نزنم
تا که سرمای جا مو یخ مزنوم
تا از سرما یخ نزنم
گروهی به پشتوانه ی اینکه گیلکی اشتقاق یافته از زبان پارسی پهلوی است گویند که گیلکی گویشی از زبان فارسی است. ولی هیچ گاه در ریشه و ریشه شناسی رو زبان گیلکی و فارسی رو با هم مقایسه نمی کنند که آیا از باب دیرینگی کدام زبان به کدا زبان ارجحیت و یا قدیمی تر و اصیل تر هست:
آره زبان های کردی ، بلوچی ، گیلکی و فارسی نو و دری همه از هم خانواده و یا به قول شما از ریشه پارسی پهلوی هستند. بنا بر این این زبان ها در کنار و راستای هم قرار میگیرند در اینکه گیلکی گویشی از فارسی باشه. گیلکی گویشی از پهلوی محسوب میشه و پارسی پهلوی امروزه منسوخ شده و تنها یادگارش در همین زبان های محلی هست. ولی فارسی دری از پارسی پهلوی فاصله ی بیشتری گرفته به خاطر دلایل زیر:
1- قرار گیری موصوف و صف و مضا و مضاف الیه در دستور زبان فارسی دری بر عکس شده ینی در زبان پارسی پهلوی مثل انگلیسی به کار میرفته برای مثال جوراب قرمز. اگر به خوایم همین ترکیبو بدون ترجمه به قواعد دستور زبان پهلوی بنویسیم میشه : قرمز جوراب. که این قاعده هنوز در گیلکی پا بر جاست که میشه سورخهِ (قرمز) گُوره( جوراب).
2-لغات به جا مونده در زبان گیلکی اصیل تر از زبان دری هست. برای مثال واژه ی زیر در گیلکی جیر گفته میشه که شکل کهن تر اون در زبان پارسی پهلوی و باستانه.
3- افعال به جا مونده در زبان گیلکی هم همین طور هست. فعل گفتن در پارسی باستان میشه گوبَتَه و(Gubatav) که در گیلکی میشه بوگوتن که نزدیک تر بودن این لغت به شکل باستانش در گیلکی ملموس تره.
4- صرف افعال در زبان گیلکی گستردگی بیشتری از فارسی نو داره. که این مورد خودش گویشی از فارسی بودن گیلکی رو زیر سوال میبره چطور میشه گیلکی گویشی از فارسی باشه ولی صرف فعل های بیشتری داشته باشه. برای مثال بوشو(رفته) دنم(دارم) که میشه رفته دارم ، در مواقعی که شخص میخواد بگه من تا به حال به جایی رفته ام از این فعل استفاده میکنه. مو تهرونِ بوشو دنم. من ته به حال به تهران رفته ام. که این فعل به ناچار در فارسی رفته ام ترجمه میشه چرا که در فارسی رفته دارم بی معنا هست.
گیلکی گویشی از پارسی باستان یا پهلوی هست و چون این زبان ها منسوخ شده خودش به تنهایی زبان محسوب میشه نه گویش و زیر مجموعه ی زبانی که از خودش جدیدتر و جوان تر باشه!!.
داستان ماتور سووار(موتور سوار)
این داستان جالب یک خاطره ی قدیمیه که حتی من به دنیا نیومده بودم و شاهدین عینی برام تعریف کردند که منم براتون با کمی مایه ی طنز و شوخی میذارم.
شخصیت های داستان:
بنده ی خدا : نقش اول داستان ( اونی که میخواد ماتور سووار بشه)
رفیق : نقش انحرافی داستان
پیر مرد : نقش دوم داستان (با دو تا دیالوگ)
درست زمانی که اسب های بنزینی جای اسب های علوفه ای رو گرفته بود و مردم خیلی زود اون اسب های نجیب و سر به زیر علوفه خوارشون رو فراموش کردند یه بنده ی خدایی علاقه ی شدیدی به روندن این اسب های بنزینی یا همون ماتور داشت. روزی از یکی از دوستاش که ماتورسوواری بلد بود میخواد که بهش روندن این اسب های آهنی رو یاد بده. با هم میرن رو زمین چمن که رفیق به اون بنده ی خدا ماتور سوواری یاد بده!!!
خلاصه ...
بنده ی خدا میشنه رو ماتور (پشت رل) و رفیقم میشنه پشت ترک موتور که به بنده خدا ماتور سواری یاد بده. بنده ی خدا ماتور رو روشن کرد و شرو کرد به راه بردن اسب چموش آهنی که یکباره
.
.
.
که یکباره ...
ماتور اینه دسته وایته یا به زبان فارسی افسار موتور از دستش در میره...
رفیق هرچی سعی میکنه اوضاع رو سامان بده و به شرایط ایزو 2015 یا همون ایده آل برگردونه افاقه نمیکنه تا زمام امور از دست رفیق و بنده خدا در میره ...
اسب سرکش بنزینی درست رو به سوی خانه ی پیرمردی در اون حوالی میره ...
اون زمان حیاط خونه های گیلان رو با پرچین محصور میکردن و خود خونه ها هم معمولا ایوان یا تلار داشت. که واسه بعضی های که ضعیف بودن این تلار ها ارتفاع زیادی نداشت تا حدی که تغییربا نزدیک سطح زمین بود...
به اونجا رسیدیم که اسب بنزینی به طرف خونه ی پیرمرد حمله ور میشه
بنده ی خدا که به هوای اسب سواری هرچی افسار ماتور رو میکشید افاقه نمیکرد درست میره بخور به طرف پرچین حیاط خونه پیرمرد...
در این اوضاع که رفیق جان ارزشمند رو در خطر میبینه از پشت ترک موتور میپره پایین و جان در میبره ولی بنده ی خدا همچنان مصمم بر پالین اسب آهنی نشست تا راست میره رو ...
.
.
راست میره رو پرچین حیاط پیرمرد و پرچین رو میشکنه و فاتحانه به طرف خانه پیرمرد بیچاره یورش میبره.
در این هنگام پیرمرد از اتاق بیرون میاد و بنده ی خدا رو عین هو کسی که پای در رکاب اسب چموشی انداخته و افسار از دستش گسیخته رو تو حیاط خونش میبینه و به ناگاه دو دستش رو آورد بالا و به طرف بنده ی خدا اشاره کنان فریاد برآورد:
های برااا (آهای داداش)
های برا !!
.
.
کو اَمادَری؟؟! ( داری کجا میای)
.
.
های برااا
های برا !!
کو امادری؟؟!
.
ولی چون اسب چموش و بنده ی خدا همچنان به تاخت ادامه دادند و به فریاد های ملتمسانه ی پیرمرد توجهی نکردند و از سوی دیگر
پیرمرد هم که عزرائیل جانش رو سوار بر اسب آهنی که از مخرجش دودی وحشت برانگیز بیرون می آمد رو می دید ، با وجود کهولت سن چنان به داخل اتاق شیرجه ای زد که حجازی و عابدزاده در اوج آمادگی توان چنان شیرجه ای نداشتند و
بنده ی خدا و اسب چموش به تلار خونه ی پیرمرد خوردن بنده ی خدا به زمین میخوره و اسب چموش آهنی هم رو تلار خونه ی پیرمرد چپه میشه
و اسب چموش با نوای
فرت فرت فرت فرت ...
خاموش میشه و بنده ی خدا به نجابت اسب های علوفه ای پی میبره.
گیلان دوران قبل تارِئخ مِئن (گیلون دِیبارِˇه زَمَتِ مِئن)
سنگ دوره
تا قبل باستان شناسان کاووشان علمی گیلان خاک مئن ، دانستن گیلان تاریخ جا محدودا بوستی به نیویشتان یونانن ، ایرانن و عربان . که او نیویشتان مئن پیشینیه ا سرزمین محدودا بوستی به دوهیزار تا دو هیزارو پونصد سال پیش . اما ا صد سال مئن ، ایران باستان شناسان و هتویی خارجی باستانشناسان گیلان موختلف جیگانه واکاوی بوگودده و کلی آثار با ارزش و شیگفت انگیز جی گیلان ساکنان اولیه پیدا گودده. ا آثار به عونوان ایته مدرک قوی و موعتبر و موستند ، پیشینیه تارئخیه ا سرزمینا خیلی دورتر جی او چیزی که فکر گودیدی نیشان دهه . جی همیه اشان که بوگذریم ا اسناد نیشان دهه که گیلان خیلی قبل تر جی ورود آریایین دارای ایته تمدن و فرهنگی درخشان بو.
تارئخ دانان ، دوران قبل تاریخا بر اساس انسان فعالیتان چاگودن ازارا واسی ، به دو تا دوریه عصر سنگ و عصر فلز تقسیما کونیدی.
باستان شناسان اگر چی درباریه زندگیه آدمان گیلان سرزمین مئن قبل تاریخ شکی نداریدی ولی درباریه اون که اوشان چطوری وارد ا سرزمین ببوستیدی ، و اوشان نحویه زندگی چطوری بو جای سئوالان و پورسشان زیادی نهه.
باستان شناسان خوشان کاووشانه مئن به آثار کمی جی سنگ دوره بر بخوردیدی ویشتر لوازم پیدا ببوسته گیلان سرزمین مئن مربوط به ، به فلز دوران ( ویشتر از آهن دوران) . با همیه ا اوضاع و احوال بر اثر آثار و چیزهایی که وجود داره جا پای حضور اینسان گیلان مئنا شا جی سنگ دوران دونبالا گودن.
باستان شناسان اعتقاد داریدی عصر سنگ مئن ، دریای کاسپین نواحی جنوبی مئن ، حیوانانی چون : گاب ، گوسفند ، بز ،خوک ، آهو ، غزال ، خر وحشی ، شاق شاقی و صدف شکار بستدی بعدنان جی 1000 سال قبل علاوه بر ا حیوانان ماهیان و پرندان هم به غذای اینسان ایضافا بوستده.
جی بین باستان شناسان ایرانی - ژاپونی کشفیان شا به کشفی که دو تا محوطه مئن مربوط به 10 تا 16 هیزار سال قبل میلاد ناحیه آمارلو مئن (روستای خل وشت و اسکابن) یاد گودن.
فلز دوره
با گوذشت هیزاران سال جی سکونت ایسان سرزمین گیلان مئن ، کم کم مردمان ا ناحیه وارد عصر فلز ببوستده . آثار و شواهد زیادی از انسانهای دوران عصر فلز گیلان مئن پیدا ببوسته . ا آثار بیشتر موتعلق به آهین دوره ایسئده . ایتفاقا هه دوریه که نیشان دهه گیلانن قبل ورود آریاین به ایران فلات ، دارای فرهنگ و تمدن بالایی بون .
باستانشناسان خوشانه کاووشانه دورون ، گیلان مناطق موختلف مئن مثل : تالش ، رودبار و دیلمان مئن چیزان فراوانی مانند سفالی ظرفان انواع ظرفان سنگی و مفرغی انواع و اقسام سلاحان مانند کارد ، خنجر ، گرز و پیکان و کلی وسایل خانه و حتی سوزن کشف بوگودده. که بعضیشان ماله 2000 سال قبل میلاد ایسئده.
گیلان باستان دوران مئن
مادان دوران
هیزاریه دوم قبل میلاد ،قومان و قبیلانی که نواحی جنوبیه دریای کاسپین مئن زندگی گودیدی ، با موهاجرت و تهاجم آریایی قومان مواجه ببوستده ا قومان که ایران فلات نواحیه شومالی مئن زندگی گودیدی به خاطر تغییر گودن آب و هوا و زیادا بون سرما ، و زیادا بوستن جمعیت و پیدا گودن چراگان تازه ، به طرف اطراف دریای کاسپین سرازیرا بوستده موهاجرت آریائیان به طرف گیلان و مازندران جی اوایل هیزاریه دوم قبل میلاد ، جی راه ورارود (ماوراالنهر)و قفقاز صورت بیگیته .ا موهاجرتان که با تهاجم همراه بو باعث تحولات و تغییراتی در زندگیه مردوم ا منطقه ببوسته. قاطی بستن نژادان و روی کار امون پادشاهان و حاکمان آریایی نژاد از موهمترین پیامدان ا موهاجرت بو. ایته از موضوعات موهمی که باید به اون دقت گودن ان بو که قومانی که ساحل جنوبیه دریای کاسپین مئن زندگی گودیدی خوشانه استقلاله حفظا گودده و از اطاعت فرمان آریایی نژادان سر باز زئید. ماد قومان نخستین گروه آریایی بود که بتانستده باختر ایران مئن حکومت تشکیل بدد(701-550 پ.م) جی ا تارئخ به بعد آسیا و اونه مناطق موختلف حتی گیلان تارئخ سر گوذشت تازه ای پیدا گود . بر اساس بینیویشتان تاریخ نویسان(گزنفون ، دیودور سیسیلی و کتزیاس) مادان و قومان ساکن گیلان مئن همیشه دشمنی و جنگ بو و مادان هیچ وقت نتانستده ا قومانه زیر فرمان خودشان ببرد مادان هیچ وقت موفق نبوستده گیلان سرزمینا به خوشان قلمرو ایضافا کوند. کتاب تاریخ ایران کمبریج مئن بینیویشته نها : او بخش جی ماد سرزمین که دریای کاسپین حاشیه مئن نها ایته ناحیه قوی و موتمایز جی ایران خاکا تشکیل دهه که به ایستقلال سیاسی گرایش دیشتیدی. در زماته آرته یس ایته از مادان پادشاهان جنگ سختی بین مادان و کادوسی در گیره. مادان ا جنگ مئن شکست خورده و اوشان سرزمین تازماتی که به دست کوروش دکفه همیشه مورد تاخت و تاز کادوسیان قرار گیفتی. جی موهمترین موارد ماد دوران گیلان مئن موهاجرت قومان سکایی بو به گیلان.
هخامنشیان دوران
جی ا دوران منابع تاریخی مئن ویشتر درباریه گیلان قومان صحبت به میان بومو. ایته جی دلایل موهمه ا کار ان بو که گیلان ساکنان در به قودرت رسیدن و تشکیل هخامنشیان شاهنشاهی دست دیشتیدی و این که قومان آمارد و کادوس ا دوران گیلان سرزمین مئن قودرت زیادی بهم بزه بون.اولین حضور ساکنان گیلان هخامنشیان تارئخ سیاسی مئن ، واگرده به زمات براندازی ماد دولت.زماتی که کوروش جی طرف ماد دولت برای مذاگره بوشوبو گیلان مئن جز طرف اوشان تحریک ببو ماد دولتا سرنگونه کونه.
تاریخ نویسان باور داریدی که کوروش جی کادوس سرزمین نقشیه حمله به هگمتانه کشه و با یاری کادوس و آمارد قوم که از دوشمنان ماد بون به اویه حمله کونه. بعد از نابودی ماد کادوسان و آماردان هتویی موتحد کوروش مانیدی.
صفحه قبل 1 صفحه بعد
آمار مطالب
آمار کاربران
آمار بازديد